Bezoek het Van Gogh Nationaal Park in Brabant en treed in de voetsporen van Vincent van Gogh. Neem een kijkje in zijn geboortedorp Zundert, volg de eerste jaren van zijn leven, fiets en/of wandel door boerenland waar hij zijn eerste tekeningen maakte en laat je inspireren door Brabant, zoals ook Vincent geïnspireerd werd.
Over Vincent van Gogh
Vincent van Gogh is één van de bekendste schilders uit de Nederlandse geschiedenis, wereldwijd befaamd. Geboren op 30 maart 1853 in het Brabantse dorp Zundert, als zoon van de dominee. Na wat omzwervingen en verschillende baantjes besluit Vincent kunstenaar te willen worden. Zijn eerste tekeningen maakt hij met potlood, geïnspireerd door de omgeving waar hij vandaan komt. Boerentaferelen en landschappen: een stilleven van klompen, akkers met het kerkje van Etten Leur op de achtergrond en zijn eerste beroemde werk, de Aardappeleters. Pas na zijn vertrek naar Frankrijk komt er meer kleur in zijn werken. Zijn leven wordt bepaald door zijn sombere buien. Zijn gevoelens uit hij in de penseelstreken op het schildersdoek, zijn kenmerkende stijl van kleine streekjes. In tegenstelling tot andere kunstenaars uit zijn tijd schildert Van Gogh niet realistisch, maar op gevoel. Kleuren en vormen geven uitdrukking aan zijn gevoelens en daarmee valt hij op in de kunstenaarswereld. Zijn werken leveren alleen niet genoeg op om van te leven. Zijn broer Theo van Gogh, met wie hij een een goede en bijzondere relatie heeft (te lezen in de brieven die Vincent aan zijn broer schreef), onderhoudt hem (met een toelage van hun oom). In de laatste jaren van zijn korte leven woont Van Gogh in Frankrijk (op het platteland), waar hij zeer productief is. Enkele van zijn bekendste werken stammen uit deze tijd: de ‘Zonnebloemen’ uit 1889. In 1890 pleegt Vincent zelfmoord (alhoewel er ook verhalen gaan dat zijn dood een ongeluk was).
De weduwe van zijn broer Theo van Gogh (die kort na Vincent overleed) begon met het verzamelen van de doeken en tekeningen van Vincent van Gogh. Ze nam ze mee naar Nederland, waar het Stedelijk Museum in Amsterdam een solotentoonstelling organiseerde. Pas nadat Helene Kröller-Müller tientallen werken van Van Gogh kocht en in het (nu) Kröller-Müller Museum tentoonstelde, groeide de waardering voor Van Gogh. Tegenwoordig is het grootste deel van zijn werk te bewonderen in het Van Gogh museum in Amsterdam.
Bezoek het Van Gogh Nationaal Park
Het Van Gogh Nationaal Park in Brabant is geen park met afgebakende grenzen, zoals we dat van andere nationale parken gewend zijn. Het is een dynamische regio, meebewegend met ontwikkelingen en nieuwe initiatieven. Het strekt zich uit in en rondom de steden Breda, Tilburg, ’s-Hertogenbosch, Eindhoven en Helmond en beslaat bijna een kwart van de provincie Brabant. Het is hier waar Van Gogh opgroeide, temidden van boerenland, idyllische dorpen, natuurgebieden met slingerende beken, bossen en heidevelden. Het park heeft als doel ruim 1000 kilometer aan wandelpaden te realiseren, in de natuur rondom de dorpen en steden. Niet alleen voor (internationale) bezoekers, maar ook voor de lokale bewoners. Omdat onze leefomgeving steeds meer onder druk staat, wordt er binnen de denkbeeldige grenzen van Van Gogh Nationaal Park hard samengewerkt aan een mooiere en groenere omgeving.
‘De schilders begrijpen de natuur & hebben ze lief, & leeren ons zien’ Vincent
En hoe kan dat beter dan in de voetsporen van Van Gogh die, ondanks de grote veranderingen in de tijd waarin hij leefde, vooral oog had voor de schoonheid van eenvoud. Daar kunnen we vandaag de dag nog altijd weer veel van leren: geluk zit in kleine dingen! Via zijn tekeningen en schilderijen wijst Vincent op de schoonheid van de Brabantse natuur, de landschappen en de bewoners.
Wil je graag meer lezen, horen en leren over Van Gogh, treed dan in zijn voetsporen in het nationale park waar het verhaal van Vincent verteld wordt. Geboren in Zundert, geïnspireerd door Etten Leur en beroemd om zijn meesterwerk ‘De Aardappeleters’ die hij in Nuenen schilderde. Er zijn diverse Van Gogh wandelroutes uitgestippeld, om je te laten ervaren wat Vincent zo aantrok.
- Van Gogh wandelroute Nuenen (10km langs het erfgoed van Nuenen)
- Van Gogh wandelroute Etten-Leur (14km waar Vincent zijn carrière startte)
- Van Gogh wandelroute Zundert (8km door Vincents geboortedorp)
- Van Gogh wandelroute Tilburg (16km door het gebied waar Vincent tekenles volgde)
- Van Gogh wandelroute Helvoirt (nog in ontwikkeling)
De routes zijn eenvoudig te volgen en te herkennen aan de bordjes met daarop ‘Van Gogh Nationaal Park’. Je vindt ze op de paaltjes waarop ook de wandelknooppunten staan aangegeven.
Op pad rondom Etten-Leur en Zundert
Ik ben nieuwsgierig naar het Brabant van Van Gogh en ga de paden op, rondom Etten-Leur en Zundert. Hoewel je je kunt afvragen of Vincent echt op de paden heeft gelopen die zijn uitgestippeld, is het wel zeker dat hij rondzwierf in de omgeving waar je wandelt. Ik besluit met andere ogen op pad te gaan, te kijken door de ogen van Van Gogh. En dat is bijzonder! Hoewel ik altijd al de schoonheid van het kleine zie, bekijk ik de wereld nu in schilderijen. Ik sta wat vaker stil, bedenk me wat ik zou schilderen en realiseer me dat ik een moderne Vincent ben. Ik sta tientallen keren stil om het landschap in me op te nemen en vast te leggen. Niet op schildersdoek, maar met mijn camera.
Ik wandel de Van Gogh wandelroute Etten-Leur en start bij de Menmoerhoeve in het buitengebied van Etten-Leur. Dwars door de weilanden, langs Blonde d’Aquitaine koeien, over smalle slingerende paden langs bos en heidevelden. Het landschap is beeldschoon en lijkt eeuwenoud. Puur en oorspronkelijk. Niets is hier rechttoe rechtaan. Dat was niet altijd zo: oorspronkelijk lag hier veen en was het landschap na afgraving weinig aantrekkelijk. Het Brabants Landschap heeft het gebied in ere hersteld en er een aantrekkelijk bosgebied met maar liefst 11 vennen van gemaakt. De afwisseling onderweg is groot: ik wandel langs vennen, poelen en akkers, slinger langs beken, weilanden, over heide en door het bos. 98% van de route is onverhard! Vooral natuurgebied landgoed de Pannenhoef en het stuk bij het Padvindersven vind ik prachtig. Er staat een bankje langs het pad met een stuk tekst uit een brief die Vincent naar zijn broer Theo verstuurde:
‘Zie, er zijn sommige oogenblikken in het leven dat alles, ook binnen in ons, vrede en stemming is en het gansche leven ons voorkomt als een weg door de hei te zijn, maar dat is niet altijd zoo’ – Vincent van Gogh.
De herfst doet langzaamaan zijn intrede, de eerste bladeren verkleuren, (tamme) kastanjes liggen op mijn pad. Ze geven mijn ‘schilderijen’ extra kleur en het voelt alsof ik in een schilderij wandel.
Door mijn bezoek aan het Vincent van GoghHuis in Zundert (een museum waar ooit het geboortehuis van Vincent stond) gaat Vincent steeds meer voor me leven. Vincents wieg stond in Zundert, het was hier waar hij opgroeide en waar zijn oudere broer, ook met de naam Vincent, begraven ligt naast de kerk. Je kunt hier een wandeling met gids (vraag naar Peter Dictus) maken die je heel veel weet te vertellen over het leven van Vincent of volg de Van Gogh wandelroute Zundert van 8km langs zes monumenten, erfgoed en plekken uit zijn jeugd.
Natuurgebied de Oude Buisse Heide
Een van de ambassadeurs van Van Gogh Nationaal Park is boswachter Frans Kapteijns. Misschien herken je zijn naam van radio en/of televisie, zodra het kan deelt boswachter Frans zijn liefde en passie voor de natuur met je. Zijn missie? Iedereen laten houden van de natuur waarin je woont en zorgen dat daardoor de mensen beter omgaan met Moeder Aarde. Frans is een wandelende encyclopedie. Door zijn jarenlange werkzaamheden voor Natuurmonumenten en zijn liefde voor de natuur heeft hij een ongeëvenaarde kennis van (bijna) alles dat groeit en bloeit. Met hem de paden op gaan is dan ook een groot cadeau.
We staan voor dag en dauw op om te wandelen op de Oude Buisse Heide. Schrijfster en politica Henriette Roland Holst schonk de Oude Buisse Heide in 1945 aan Natuurmonumenten. Het landgoed inspireerde haar tot het schrijven van o.a. poëzie en zal ook jou inspireren tijdens een bezoek. Er zijn verschillende wandelroutes uitgezet, waaronder de speciale Gedichtenroute (5km), in de voetsporen van Henriette Roland Holst. Wandel langs de Angorahoeve, het theekoepeltje uit 1840, over oude lanen en langs de heide. Je kunt je ook hier goed voorstellen dat Vincent van Gogh geïnspireerd werd door de diversiteit in het landschap. Vennen verstopt in het groen, de oude bomen en het parkachtige karakter van het landgoed; prachtig én afwisselend. Voor mijn ogen vermengt poëzie zich met schilderkunst…
‘Een plek zoo lieflijk, vredig en idyllisch bekoorlijk, dat elk mensch, die daar komt, door haar stille, blije harmonie getroffen wordt’ – Henriette Roland Holst.
Wil je ook een keer op pad met boswachter Frans? Informeer naar de excursies en bosbadwandelingen (Shinrin-Yoku) in Brabant, speciaal op Kampina, Oisterwijkse bossen en vennen en de Loonse en Drunense Duinen.
Bijzondere plekjes in Van Gogh Nationaal Park
Wanneer je op pad gaat rondom Etten-Leur en Zundert, dan wijs ik je graag op een paar bijzondere plekjes in de omgeving. Voor een smakelijke tussenstop, een avond culinair genieten en een inspirerende plek om te overnachten.
1. De Menmoerhoeve in Etten-Leur
De Menmoerhoeve is een pleisterplaats, het startpunt van o.a. de Van Gogh wandelroute Etten-Leur en diverse andere wandel- en fietsroutes. Het is zo’n plekje waar je de Brabantse gastvrijheid proeft. ‘Alles gaat hier op z’n boerenfluitjes’, vertelt eigenaar Pieter-Jan, ‘we houden van gemoedelijk, huiselijk, voor ons geen poeha’. Het is precies wat ik ervaar wanneer ik het gezellige restaurant binnen stap, waar de houtkachel brandt. Niet alleen proef je hier de gastvrijheid. Pieter-Jan: ‘Lokaal hadden we hier altijd al, dat is bij ons geen duurzame trend. Zo leven we al ons hele leven’. Met aandacht voor alles wat groeit en bloeit op het land, proef je hier respect voor natuur en dier op je bord. Groente, fruit en vlees komen van eigen erf, de hoeve is zoveel mogelijk zelfvoorzienend. En wat op de boerderij niet verkrijgbaar is, halen ze van dichtbij. Probeer het Boer’n 12 uurtje!
Je komt hier trouwens niet alleen voor een smakelijke tussenstop in het restaurant of op het grote terras. Op het terrein van de Menmoerhoeve vind je ook een vlindertuin, moestuin, een paddenpoel en een kleine camping en blokhutten om te overnachten. In de wei grazen ‘blonde koeien’ en Drentse heideschapen. Er lopen kippen, geiten en bonte varkens. Naast de speeltuin zijn er ook educatieve wandelingen uitgezet voor kinderen, een leuke rondwandeling over het erf van de boerderij en door het eigen natuurgebied. Een leuke plek voor jong en oud! Ook als je niet voor Vincent van Gogh komt! > Zundertseweg 66, Etten-Leur.
2. Restaurant Bij de Nonnen in Zundert
Na een dag in de Brabantse buitenlucht hoef je echt niet alleen maar aardappels te eten. Trakteer jezelf op een avond culinair genieten Bij de Nonnen in Zundert. Leg je lot in de (positieve) handen van de kok en laat je verrassen met een 4, 5 of 6-gangen diner. Het beste van het seizoen op je bord, met liefde en passie bereid.
Ook de locatie is bijzonder, het restaurant vind je in het voormalige Sint-Anna klooster, een rijksmonument in het hart van Zundert. Het gebouw fungeerde in het verleden niet alleen als klooster maar het was ook een meisjesschool, weeshuis en internaat en is door inzet van de bewoners gespaard gebleven van sloop. Fine dining in een historische setting! > Molenstraat 11, Zundert.
Praktische informatie over Van Gogh Nationaal Park
Of je nu komt voor Vincent van Gogh of een paar dagen weg wilt: laat je inspireren door de schoonheid van het Brabantse land! De wandelroutes zijn downloadbaar via routesinbrabant.nl. Heb je liever een wandelkaart in je hand, de fysieke routes zijn verkrijgbaar bij het Van GoghHuis in Zundert, het bezoekerscentrum in Etten-Leur en via de webshop van Visit Brabant.
Blijf gerust een nachtje (of langer) slapen, er is zoveel te zien, beleven en ervaren. Een bezoek aan Van Gogh Nationaal Park is ook goed te combineren met een van de andere nationale parken in Brabant. Proef de sfeer (en de smaken van Brabant), ervaar de stilte op de paden, verwonder je over de landschappen waar het lijkt alsof de tijd stil staat en geniet van de Brabantse gastvrijheid. Ik ben benieuwd of je tijdens je verblijf en/of na afloop ook zin krijgt om alles vast te leggen (en dan niet via je smartphone… ).